Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

to march

  • 1 iter

        iter itineris, n    [I-], a going, walk, way: dicam in itinere, on the way, T.—A going, journey, passage, march, voyage: cum illi iter instaret et subitum et longum: ut in itinere copia frumenti suppeteret, Cs.: in ipso itinere confligere, L.: ex itinere litteras mittere, S.: iter ingressus: tantum itineris contendere, hasten: in Italiam intendere iter, L.: iter, quod constitui, determined upon: iter in provinciam convertere, direct, Cs.: agere in rectum, O.: flectere, change the course, V.: iter ad regem comparare, prepare for, N.: supprimere. break off, Cs.: classe tenere, V.: die ac nocte continuato itinere, Cs.: rumpere, H.: Boi ex itinere nostros adgressi, Cs.: terrestri itinere ducere legiones, by land, L.: Unde iter Italiam, V.—A journey, march (as a measure of distance): cum abessem ab Amano iter unius diei, a day's journey: quam maximis itineribus contendere, forced marches, Cs.: confecto iusto itinere eius diei, full day's march, Cs.—A way, passage, path, road: itineribus deviis proficisci in provinciam: erant itinera duo, quibus itineribus domo exire possent, Cs.: in diversum iter equi concitati, L.: ut deviis itineribus milites duceret, N.: vocis, passage, V.: neque iter praecluserat unda, cut off, O.: iter patefieri volebat, opened, Cs.— A right of way: aquaeductus, haustus, iter, actus a patre sumitur: iter alcui per provinciam dare, Cs.—Fig., a road, path, way: declive senectae, O.: vitae diversum, Iu.—A way, course, custom, method, means: patiamur illum ire nostris itineribus: verum gloriae: amoris nostri: salutis, V.: fecit iter sceleri, O.
    * * *
    journey; road; passage, path; march

    Latin-English dictionary > iter

  • 2 agmen

    agmĕn, ĭnis, n. [as if contr. from agimen, from ago; cf.: tegimen, tegmen, from tego].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., a train, i. e. a collected multitude in motion or moving forwards; of things of any kind, but esp. (so most freq. in prose) of men or animals. —Of streams of water, motion, course, current: quod per amoenam urbem lent fluit agmine flumen, Enn. ap. Macr. S. 6, 4:

    inde super terras fluit agmine dulci,

    Lucr. 5, 272; cf. id. 6, 638; also,

    in imitation of Enn., Virg. and Val. Fl.: leni fluit agmine Thybris,

    Verg. A. 2, 782; cf. Val. Fl. 4, 721.—Of a train or succession of clouds:

    denso sunt agmine nubes,

    Lucr. 6, 100.—Of rain:

    immensum caelo venit agmen aquarum,

    body, mass, Verg. G. 1, 322 —Of atoms:

    agmine condenso naturam corporis explent,

    crowded into a compact mass, Lucr. 1, 607.—Of oars:

    agmine re morum ceieri,

    with quick plashing of oars, Verg. A. 5, 211.—Of a flock of birds: agmi ne magno. Corvorum. Verg. G. 1, 381.—Of a snake winding onwards:

    cum medii nexus extremaeque agmina caudae Solvuntur,

    Verg. G. 3, 424; cf. id. A. 2, 212.—Of clouds of dust following any thing in rapid motion, as men, animals, etc.:

    agmina cervi Pulverulenta,

    Verg. A. 4, 154.—And, as subst. concr., of birds turba Agminis aligeri, of the winged band, Verg A. 12, 249.—Of ants;

    frugilegas aspeximus agmine longo formi cas,

    Ov. M 7, 624; so id. ib. 7, 638.—Of the stars: diffugiunt stellae;

    quarum agmina cogit Lucifer,

    Ov. M. 2, 114; so id. ib. 11, 97 al.—Eap. of a company of persons, a multitude, troop, crowd, number, band:

    ut a Brundisic nsque Romam agmen perpetuum totius Italiae viderem,

    Cic. Pis. 22:

    magno senatorum agmine,

    Tac. H. 3, 55:

    ingens mulierum agmen,

    Liv. 2, 40:

    muliebre et miserabile agmen,

    Tac. A. 1, 40: numerosum agmen reorum, Plin Ep. 3, 9, and Tac. H. 4, 6: Eumenidum agmina, Verg A. 4, 469.—But particularly,
    B.
    The train, procession, march, progress of an army:

    de castris, de agminibus, etc., dicere,

    Cic. de Or. 1, 48, 210:

    ne miles gregarius in castris, neve in agmine servum aut jumentum haberet,

    Sall. J. 45, 2:

    pugnatum saepe directā acie, saepe in agminibus, saepe eruptionibus,

    Vell. 2, 47:

    effuso agmine abire,

    Liv. 44, 39:

    uno agmine victores cum victis in urbem irrupere,

    id. 2, 30;

    uno agmine persequentes,

    Vulg. Judith, 15, 4 al. —
    II.
    Transf., concr., an army, and properly considered as in motion, on the march (while exercitus is a disciplined army, and acies an army in battle-array) —As soon as the signal for marching was given, the Extraordinarii and the allies of the right wing, with their baggage, first put themselves in motion, then the legions, and last the allies of the left wing, with a part of the cavalry, which either rode behind the army, ad agmen claudendum or cogendum. to close the train, i. e. to keep it to gether or on the side in such an order (composito agmine, non itineri magis apto quam proelio) that it might be easily put into the line of battle, if the enemy ven tured to attack it; cf. Sall. J. 46, 6.—An army in close ranks was called agmen justum, Tac. H. 1, 68, or agmen pilatum, Serv. ad Verg. A. 12, 121—When there was no apprehension of the enemy, less care was taken for the protection of the army:

    agmine incauto, i. e. minus munito, ut inter pacatos, ducebat, sc. consul,

    Liv. 35, 4.—

    The order of march was, however, different, according to circumstances and the nature of the ground,

    Liv. 35, 4; 27, 28; and cf. Smith's Antiq.—Sometimes the army marched in the form of a square, agmen quadratum, with their baggage in the middle, so as to be in battle-array on meeting the enemy; hence agmen quadratum often means the same as acies triplex, an army formed in line of battle, only that the former indicates that they are on the march, and the latter that they are at rest.—Hence, like acies, with the epithet primum, the vanguard, Liv. 34, 28; Tac. Agr. 35:

    medium,

    the centre, Liv. 10, 41; Tac. H. 4, 22:

    extremum,

    Liv. 34, 28; Tac. H. 2, 100;

    or, novissimum,

    the rear, rearguard, Liv. 44, 33; so,

    extremi agminis,

    Vulg. Deut. 25, 18:

    ut inde agmine quadratc ad urbem accederet,

    marching in a square, Cic. Phil. 13, 8:

    pariter atque in conspectu hostium quadrato agmine incedere,

    Sall. J 100, 1; cf. id. ib. 46, 6, 7:

    Hannibal agmine quadrato amnem ingressus,

    Liv. 21, 5; se id. 31, 36; 37, 39:

    quadrato agmine velut in aciem irent,

    Curt. 5, 1, 19 al. —Sometimes, esp. in the poets in the plur., in gen. [p. 73] sense, = exercitus or copiae, an army, host, troops:

    huic tanto agmini dux defuit,

    Just. 12, 10:

    occidit Daci Cotisonis agmen,

    Hor. C. 3, 8, 18:

    agmina curru Proterit,

    Verg. A. 12, 329:

    barbarorum Claudius agmina diruit,

    Hor. C. 4, 14, 29; so id. S. 2, 1, 14; id. Epod. 17, 9; Ov. M. 3, 535; 5, 151, 161; 6, 423:

    Del agminum Israël,

    Vulg. 1 Reg. 17, 45:

    agmina ejus dispergam,

    ib. Ezech. 12, 14; 38, 6.—For military service, warfare:

    rudis agminum Sponsus,

    Hor. C. 3, 2, 9.—
    B.
    Trop.
    1.
    An army, troop, band, multitude:

    educenda dictio est ex hac domesticā exercitatione et umbratili medium in agmen, in pulverem, in clamorem, in castra, aciemque forensem,

    i. e. before the public, Cic. de Or. 1, 34, 157:

    e Brundisio usque Romam agmen perpetuum totius Italiae,

    an unbroken train, id. Pis. 22, 51:

    ingens mulierum agmen,

    Liv. 2, 40; 9, 17:

    agmina Eumenidum,

    Verg. A. 4, 469; 6, 572:

    agmina comitum,

    Ov. Tr. 14, 30:

    in angusto fidus comes agmine turbae,

    Tib. 1, 5, 63:

    numerosum agmen reorum,

    Plin. Ep. 3, 9:

    agmen occupationum,

    an army of, id. ib. 2, 8.—
    2.
    March, movement:

    agmina fati et volumina,

    Gell. 6, 2, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > agmen

  • 3 Mars

    Mars (archaic and poet. Māvors, q. v.), Martis (collat. reduplic. form Marmar, in the Song of the Arval Brothers; v. the following, and Mamers), m. [root mar-, gleam; Sanscr. marīkis, beam of light; hence Mars, the bright god; cf.: marmor, mare], Mars, who, as father of Romulus, was the primogenitor of the Roman people, the god of war, of husbandry, of shepherds and seers. For him was named the month of Martius, March, the beginning of the Roman year, Ov. F. 3, 73 sqq.:

    legio Martia... ab eo deo, a quo populum Romanum generatum accepimus,

    Cic. Phil. 4, 2, 5:

    Mars pater te precor quaesoque, uti sies volens propitius mihi, etc.,... ut tu morbos visos invisosque viduertatem vastitudinemque, calamitates intemperiasque prohibessis, etc.,

    Cato, R. R. 141, 2; cf., in the Song of the Arval Brothers, NEVE LVERVE MARMAR SINS INCVRRERE IN PLEORIS;

    for Mars pater, the forms Marspiter, gen. Marspitris, or -tĕris, and Maspiter were also employed,

    Gell. 5, 12, 5; Macr. S. 1, 12; 19; Varr. L. L. 8, § 33 Müll.; 9, § 75; 10, § 65; Prisc. p. 695:

    Mars Gradivus, Quirinus, Silvanus, Ultor, v. under h. vv.: Mars durus,

    Verg. E 10, 44:

    torvus,

    Hor. C. 1, 28, 17:

    cruentus,

    id. ib. 2, 14, 13:

    ferus,

    Ov. H. 7, 160; id. F. 4, 25:

    ferox,

    id. M. 13, 11:

    bellicus,

    id. F. 3, 1:

    fortibus sane oculis Cassius (Martem spirare dicens) se in Siciliam non iturum,

    Cic. Att. 15, 11. The Salii were destined for his service, Liv. 1, 20, 4; horses and bulls were offered to him, Paul. ex Fest. p. 61 Müll.; Ov. H. 6, 10; Macr. S. 3, 10, 4:

    per Martem, a soldier's oath,

    Plaut. Mil. 5, 21. He was often appealed to in oaths, etc., esp. by soldiers:

    Nam neque Duellona mi umquam neque Mars creduat, ni, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 8, 8; id. Mil. 1, 1, 11; id. Truc. 3, 1, 11.—
    II.
    Transf.
    A.
    War, battle, a conflict, engagement, contest, etc.; also the art of war: cum veter occubuit Priamus sub Marte Pelasgo, Enn. ap. Prisc. p. 607 P. (Ann. v. 17 Vahl.):

    Martem accendere cantu,

    to incite to battle, Verg. A. 6, 165:

    apertus,

    fighting in the open field, Ov. M. 13, 27: equitem suo alienoque Marte pugnare, i. e. to fight both in their own fashion (on horseback) and in one which was strange to them (on foot), Liv. 3, 62, 9:

    pugna jam in manus, jam in gladios, ubi Mars est atrocissimus, venerat,

    id. 2, 46, 3:

    terribili Marte ululare,

    Plin. 26, 4, 9, § 19:

    captam sine Marte,

    Stat. Ach. 1, 401:

    quos amisimus cives, eos Martis vis perculit, non ira victoriae,

    Cic. Marcell. 6, 17.— Poet.:

    Mars forensis,

    a contest in the forum, legal contest, Ov. P. 4, 6, 29; cf.:

    et fora Marte suo litigiosa vacent,

    id. F. 4, 188.—Hence, prov.: suo (nostro, vestro) Marte, by one's own exertions, without the assistance of others:

    rex ipse suo Marte res suas recuperavit,

    Cic. Phil. 2, 37, 95; id. Off. 3, 7, 34:

    cum vos vestro Marte his rebus omnibus abundetis,

    id. Verr. 2, 3, 4, § 9.—
    B.
    The issue of a war or a battle, the fortune of war:

    cum omnis belli Mars communis, et cum semper incerti exitus proeliorum sint,

    Cic. Fam. 6, 4, 1: communis adhuc Mars belli erat, Liv. 10, 28:

    aequo Marte,

    with equal advantage, on equal terms, Caes. B. G. 7, 19, 3; 8, 19, 2; Curt. 4, 1, 8:

    pari Marte,

    Hirt. B. G. 8, 19:

    aequato Marte,

    Liv. 1, 25:

    verso Marte ( = versā fortunā),

    id. 29, 3, 11:

    vario Marte pugnatum est,

    Quint. 8, 6, 24:

    incerto Marte,

    Tac. H. 4, 35:

    anceps,

    Liv. 7, 29, 2; 21, 1, 2:

    dubius,

    Vell. 2, 55, 3.—
    C.
    The planet Mars: Jovis stellae proximum inferiorem orbem tenet puroeis, quae stella Martis appellatur, Cic. N. D. 2, 20, 53; 2, 46, 119; Plin. 2, 8, 6, § 34; 2, 15, 12, § 60; Hyg. Astr. 2, 42:

    Martis sidus,

    Cassiod. Var. 11, 36.—Hence,
    III.
    Mar-tĭus ( Māvortĭus, v. infra), a, um, adj.
    a.
    Of or belonging to Mars:

    lupus,

    sacred to Mars, Verg. A. 9, 566; cf.: Martius lupus, integer et intactus, gentis nos Martiae et conditoris nostri admonuit, descended from Mars (since Mars is the father of Romulus and Remus), Liv. 10, 27:

    legio,

    Cic. Phil. 3, 3, 6; 4, 2, 5:

    miles,

    Ov. M. 14, 798:

    proles,

    i. e. Romulus and Remus, id. F. 3, 59:

    anguis,

    sacred to Mars, id. M. 3, 32:

    judicium,

    i. e. of the Areopagus at Athens, App. M. 10, p. 718 Oud.: Campus;

    v. campus: harena,

    a place in the Circus where the gladiators fought, Ov. Tr. 2, 282; Mart. 2, 75, 8:

    gramen,

    i. e. the Field of Mars, Hor. C. 3, 7, 26: Martius mensis, the month of March, formerly the first month of the year, Plin. 15, 3, 4, § 13:

    Martii Calendis,

    Hor. C. 3, 8, 1: Idus Martiae, the Ides of March, famous as the day on which Julius Cæsar was killed, Cic. Att. 14, 4, 2; cf. 14, 20, 1 sq.; id. Phil. 2, 35, 88; id. Fam. 10, 28, 1.— In the form Mavortius ( poet.):

    moenia,

    i. e. Rome, Verg. A. 1, 276:

    tellus,

    i. e. Thrace, id. G. 4, 462:

    conjux,

    i. e. Venus, Val. Fl. 2, 208:

    proles,

    i. e. the Thebans, Ov. M. 3, 531; cf.:

    seges belli (because sprung from the dragon's teeth),

    Claud. III. Cons. Hon. 135.—
    b.
    Transf.
    1.
    Warlike, martial:

    Martia Penthesilea,

    Verg. A. 11, 661:

    Martia saeculi voluptas,

    Mart. 5, 24, 1:

    Martius aeris rauci canor,

    Verg. G. 4, 71:

    vulnera,

    id. A. 7, 182:

    Thebe,

    i. e. where many wars were carried on, Ov. Am. 3, 6, 33.—
    2.
    Of or belonging to the planet Mars:

    ille fulgor rutilus, horribilisque terris, quem Martium dicitis,

    Cic. Rep. 6, 17, 17.—As subst.: Mar-tĭus, ii, m. (sc. mensis), March, the month of March:

    Mensium nomina fere aperta sunt, si a Martio, ut antiqui constituerunt, numeres, Nam primus a Marte,

    Varr. L. L. 6, 4, § 33.—
    IV.
    Martĭālis, e, adj.
    A.
    Of or belonging to Mars: Flamen, Varr L. L. 5, § 84 Müll.;

    7, § 45 ib.: lupus,

    sacred to Mars, Hor. C. 1, 17, 9:

    ludi,

    in honor of Mars, Suet. Claud. 1: Martialis collis, near the temple of Deus Fidius, Varr. L. L. 5, § 52 Müll.— Subst.: Martĭālis, is, m., a priest of Mars:

    Martiales quidam Larini appellabantur, ministri publici Martis,

    Cic. Clu. 15, 43.—
    B.
    Belonging to the legio Martia; hence, Martĭāles, the soldiers of the legio Martia, Cic. Phil. 4, 2, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > Mars

  • 4 Martiales

    Mars (archaic and poet. Māvors, q. v.), Martis (collat. reduplic. form Marmar, in the Song of the Arval Brothers; v. the following, and Mamers), m. [root mar-, gleam; Sanscr. marīkis, beam of light; hence Mars, the bright god; cf.: marmor, mare], Mars, who, as father of Romulus, was the primogenitor of the Roman people, the god of war, of husbandry, of shepherds and seers. For him was named the month of Martius, March, the beginning of the Roman year, Ov. F. 3, 73 sqq.:

    legio Martia... ab eo deo, a quo populum Romanum generatum accepimus,

    Cic. Phil. 4, 2, 5:

    Mars pater te precor quaesoque, uti sies volens propitius mihi, etc.,... ut tu morbos visos invisosque viduertatem vastitudinemque, calamitates intemperiasque prohibessis, etc.,

    Cato, R. R. 141, 2; cf., in the Song of the Arval Brothers, NEVE LVERVE MARMAR SINS INCVRRERE IN PLEORIS;

    for Mars pater, the forms Marspiter, gen. Marspitris, or -tĕris, and Maspiter were also employed,

    Gell. 5, 12, 5; Macr. S. 1, 12; 19; Varr. L. L. 8, § 33 Müll.; 9, § 75; 10, § 65; Prisc. p. 695:

    Mars Gradivus, Quirinus, Silvanus, Ultor, v. under h. vv.: Mars durus,

    Verg. E 10, 44:

    torvus,

    Hor. C. 1, 28, 17:

    cruentus,

    id. ib. 2, 14, 13:

    ferus,

    Ov. H. 7, 160; id. F. 4, 25:

    ferox,

    id. M. 13, 11:

    bellicus,

    id. F. 3, 1:

    fortibus sane oculis Cassius (Martem spirare dicens) se in Siciliam non iturum,

    Cic. Att. 15, 11. The Salii were destined for his service, Liv. 1, 20, 4; horses and bulls were offered to him, Paul. ex Fest. p. 61 Müll.; Ov. H. 6, 10; Macr. S. 3, 10, 4:

    per Martem, a soldier's oath,

    Plaut. Mil. 5, 21. He was often appealed to in oaths, etc., esp. by soldiers:

    Nam neque Duellona mi umquam neque Mars creduat, ni, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 8, 8; id. Mil. 1, 1, 11; id. Truc. 3, 1, 11.—
    II.
    Transf.
    A.
    War, battle, a conflict, engagement, contest, etc.; also the art of war: cum veter occubuit Priamus sub Marte Pelasgo, Enn. ap. Prisc. p. 607 P. (Ann. v. 17 Vahl.):

    Martem accendere cantu,

    to incite to battle, Verg. A. 6, 165:

    apertus,

    fighting in the open field, Ov. M. 13, 27: equitem suo alienoque Marte pugnare, i. e. to fight both in their own fashion (on horseback) and in one which was strange to them (on foot), Liv. 3, 62, 9:

    pugna jam in manus, jam in gladios, ubi Mars est atrocissimus, venerat,

    id. 2, 46, 3:

    terribili Marte ululare,

    Plin. 26, 4, 9, § 19:

    captam sine Marte,

    Stat. Ach. 1, 401:

    quos amisimus cives, eos Martis vis perculit, non ira victoriae,

    Cic. Marcell. 6, 17.— Poet.:

    Mars forensis,

    a contest in the forum, legal contest, Ov. P. 4, 6, 29; cf.:

    et fora Marte suo litigiosa vacent,

    id. F. 4, 188.—Hence, prov.: suo (nostro, vestro) Marte, by one's own exertions, without the assistance of others:

    rex ipse suo Marte res suas recuperavit,

    Cic. Phil. 2, 37, 95; id. Off. 3, 7, 34:

    cum vos vestro Marte his rebus omnibus abundetis,

    id. Verr. 2, 3, 4, § 9.—
    B.
    The issue of a war or a battle, the fortune of war:

    cum omnis belli Mars communis, et cum semper incerti exitus proeliorum sint,

    Cic. Fam. 6, 4, 1: communis adhuc Mars belli erat, Liv. 10, 28:

    aequo Marte,

    with equal advantage, on equal terms, Caes. B. G. 7, 19, 3; 8, 19, 2; Curt. 4, 1, 8:

    pari Marte,

    Hirt. B. G. 8, 19:

    aequato Marte,

    Liv. 1, 25:

    verso Marte ( = versā fortunā),

    id. 29, 3, 11:

    vario Marte pugnatum est,

    Quint. 8, 6, 24:

    incerto Marte,

    Tac. H. 4, 35:

    anceps,

    Liv. 7, 29, 2; 21, 1, 2:

    dubius,

    Vell. 2, 55, 3.—
    C.
    The planet Mars: Jovis stellae proximum inferiorem orbem tenet puroeis, quae stella Martis appellatur, Cic. N. D. 2, 20, 53; 2, 46, 119; Plin. 2, 8, 6, § 34; 2, 15, 12, § 60; Hyg. Astr. 2, 42:

    Martis sidus,

    Cassiod. Var. 11, 36.—Hence,
    III.
    Mar-tĭus ( Māvortĭus, v. infra), a, um, adj.
    a.
    Of or belonging to Mars:

    lupus,

    sacred to Mars, Verg. A. 9, 566; cf.: Martius lupus, integer et intactus, gentis nos Martiae et conditoris nostri admonuit, descended from Mars (since Mars is the father of Romulus and Remus), Liv. 10, 27:

    legio,

    Cic. Phil. 3, 3, 6; 4, 2, 5:

    miles,

    Ov. M. 14, 798:

    proles,

    i. e. Romulus and Remus, id. F. 3, 59:

    anguis,

    sacred to Mars, id. M. 3, 32:

    judicium,

    i. e. of the Areopagus at Athens, App. M. 10, p. 718 Oud.: Campus;

    v. campus: harena,

    a place in the Circus where the gladiators fought, Ov. Tr. 2, 282; Mart. 2, 75, 8:

    gramen,

    i. e. the Field of Mars, Hor. C. 3, 7, 26: Martius mensis, the month of March, formerly the first month of the year, Plin. 15, 3, 4, § 13:

    Martii Calendis,

    Hor. C. 3, 8, 1: Idus Martiae, the Ides of March, famous as the day on which Julius Cæsar was killed, Cic. Att. 14, 4, 2; cf. 14, 20, 1 sq.; id. Phil. 2, 35, 88; id. Fam. 10, 28, 1.— In the form Mavortius ( poet.):

    moenia,

    i. e. Rome, Verg. A. 1, 276:

    tellus,

    i. e. Thrace, id. G. 4, 462:

    conjux,

    i. e. Venus, Val. Fl. 2, 208:

    proles,

    i. e. the Thebans, Ov. M. 3, 531; cf.:

    seges belli (because sprung from the dragon's teeth),

    Claud. III. Cons. Hon. 135.—
    b.
    Transf.
    1.
    Warlike, martial:

    Martia Penthesilea,

    Verg. A. 11, 661:

    Martia saeculi voluptas,

    Mart. 5, 24, 1:

    Martius aeris rauci canor,

    Verg. G. 4, 71:

    vulnera,

    id. A. 7, 182:

    Thebe,

    i. e. where many wars were carried on, Ov. Am. 3, 6, 33.—
    2.
    Of or belonging to the planet Mars:

    ille fulgor rutilus, horribilisque terris, quem Martium dicitis,

    Cic. Rep. 6, 17, 17.—As subst.: Mar-tĭus, ii, m. (sc. mensis), March, the month of March:

    Mensium nomina fere aperta sunt, si a Martio, ut antiqui constituerunt, numeres, Nam primus a Marte,

    Varr. L. L. 6, 4, § 33.—
    IV.
    Martĭālis, e, adj.
    A.
    Of or belonging to Mars: Flamen, Varr L. L. 5, § 84 Müll.;

    7, § 45 ib.: lupus,

    sacred to Mars, Hor. C. 1, 17, 9:

    ludi,

    in honor of Mars, Suet. Claud. 1: Martialis collis, near the temple of Deus Fidius, Varr. L. L. 5, § 52 Müll.— Subst.: Martĭālis, is, m., a priest of Mars:

    Martiales quidam Larini appellabantur, ministri publici Martis,

    Cic. Clu. 15, 43.—
    B.
    Belonging to the legio Martia; hence, Martĭāles, the soldiers of the legio Martia, Cic. Phil. 4, 2, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > Martiales

  • 5 Mārtius

        Mārtius adj.,     of Mars: lupus, sacred to Mars, V.: legio, named for Mars: genus, descended from Mars, L.: gramen, i. e. the Field of Mars, H.— Warlike, martial, V., H.—Of the month of March (mensis Martius): Kalendae, the first of March, the festival of the matrons in honor of Juno Lucina, H.: Idūs, of March.
    * * *
    Martia, Martium ADJ
    March (month/mensis understood); abb. Mart.; of/belonging to Mars

    Latin-English dictionary > Mārtius

  • 6 duco

    dūco, xi, ctum, 3 ( imp. duc;

    but duce,

    Plaut. Ep. 3, 3, 18; id. Most. 1, 4, 11; id. Poen. 5, 4, 59; id. Rud. 2, 3, 55; id. Trin. 2, 2, 103; id. Truc. 2, 5, 26.— Perf. sync.: duxti, Varr. ap. Non. 283, 32; Cat. 91, 9; Prop. 1, 3, 27), v. a. [cf. Goth. tiuh-an; O. H. Germ. zieh-an, to draw; Germ. -zog, in Herzog, commander, duke], to lead, conduct, draw, bring forward, in all senses; very freq. passing over into the signif. of the compounds abducere, deducere, adducere, producere, etc., and of the synonyms agere, trahere, movere, etc. (very freq.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    quo sequar? quo ducis nunc me?

    Plaut. Bacch. 3, 3, 2: duc hos intro, id. Am. 2, 2, 224; id. Aul. 2, 6, 13:

    duc ac demonstra mihi,

    id. Cist. 2, 3, 36:

    suas secum mulierculas sunt in castra ducturi,

    Cic. Cat. 2, 10 fin.; cf. Caes. B. G. 5, 5 fin. et saep.:

    (difficile iter) vix qua singuli carri ducerentur,

    id. ib. 1, 6, 1; cf.

    plaustra,

    Ov. Tr. 3, 10, 34: aquam ducere, Cato ap. Charis. p. 192 P.; so,

    aquam per fundum ejus,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 2, § 4:

    spiritum naribus,

    Varr. R. R. 2, 3, 5: so,

    spiritum per siccas fauces,

    Sen. Ben. 3, 8; cf.:

    aërem spiritu,

    Cic. N. D. 2, 6 fin.:

    animam spiritu,

    id. ib. 2, 54, 136; and in gen.: spiritum, for to live, id. Fam. 10, 1; cf.:

    vitam et spiritum,

    id. de Imp. Pomp. 12, 33:

    tura naribus,

    to inhale, Hor. C. 4, 1, 22:

    sucos nectaris,

    to drink in full draughts, to quaff, id. ib. 3, 3, 34; cf.

    pocula,

    id. ib. 1, 17, 22; and:

    Liberum,

    id. ib. 4, 12, 14.— Poet.:

    jucunda oblivia vitae (referring to the waters of Lethe),

    Hor. S. 2, 6, 62 (cf. Verg. A. 6, 714 sq.) et saep.:

    mucronem,

    to draw from the scabbard, Verg. A. 12, 378; cf.:

    ferrum vaginā,

    Ov. F. 4, 929:

    ensem vagina,

    Sil. 8, 342;

    but: ensem duxerat faber,

    had beaten out, forged, Tib. 1, 3, 48:

    sortem,

    Cic. Div. 2, 33; Verg. A. 6, 22;

    hence, also transf. of that which is drawn by lot,

    Cic. Div. 1, 18, 34; id. Rep. 1, 34; Suet. Caes. 12; Tac. A. 1, 54; 3, 28 al.:

    pondus aratri,

    to draw, Ov. M. 7, 119:

    remos,

    to row, id. ib. 1, 294; cf. id. ib. 4, 353:

    numerosa brachia,

    in dancing, id. Am. 2, 4, 29:

    lanas,

    to spin, id. ib. 4, 34; cf.

    stamina,

    id. ib. 4, 221:

    ubera,

    to milk, id. ib. 9, 358:

    frena manu,

    to guide, govern, id. ib. 15, 518: vela, to haul (= navigare), Prop. 1, 6, 2:

    manus, of swimming,

    id. 3, 20, 2:

    ilia,

    to draw the flanks together, become broken-winded, Hor. Ep. 1, 1, 9:

    os,

    to draw awry, to make wry faces, Cic. Or. 25 fin.; Quint. 9, 3, 101; cf.

    vultum,

    Ov. M. 2, 774; id. P. 4, 8, 13; Mart. 1, 41 et saep.:

    non equus impiger Curru ducet Achaico Victorem,

    to draw along, Hor. C. 4, 3, 5; cf. id. Ep. 1, 1, 93.— Absol.:

    sibi quisque ducere, trahere, rapere,

    to take to one's self, appropriate, Sall. J. 41, 5.—
    B.
    Esp.
    1.
    To lead, conduct, as a way or road:

    via ducit (te), in urbem?

    Verg. E. 9, 1; cf. Plin. Ep. 7, 5; Verg. A. 1, 401; Ov. F. 2, 679:

    Brundisium Minuci melius via ducat an Appi,

    Hor. Ep. 1, 18, 20:

    via ad undas,

    Ov. M. 3, 602:

    via ad infernas sedes,

    id. ib. 4, 433; cf.:

    iter ad urbem,

    id. ib. 437; Curt. 3, 28, 19; Sen. Prov. 6, 7; id. Vit. Beat. 1; Plin. 18, 11, 29, § 111; Quint. 5, 9, 14; Liv. 5, 40, 8 al.—
    2.
    Se, in colloq. lang., to betake one's self, go:

    jam me ad regem recta ducam,

    Plaut. Am. 4, 3, 8; id. Aul. 4, 8, 8; id. Bacch. 4, 2, 11; Ter. Hec. 4, 1, 7: Balbus duxit se a Gadibus, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 1.—
    3.
    A legal t. t., to take, lead away, drag, carry off a person before court, to prison, to punishment, etc.: POST. DEINDE. MANVS. INIECTIO. ESTO. IN. IVS. DVCITO, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; so,

    in jus,

    Liv. 2, 27:

    illos duci in carcerem jubent,

    Cic. Verr. 2, 5, 30:

    aliquem in carcerem,

    Suet. Caes. 20:

    in vincula,

    id. ib. 79:

    ad mortem,

    Cic. Cat. 1, 1, 1; Nep. Phoc. 4, 3; and absol.:

    ducite, ubi capiat, etc.,

    Plaut. Capt. 3, 5, 65; Sen. de Ira, 1, 16, 14; Suet. Calig. 27; Plin. Ep. 10, 97, 3 al.: NI. IVDICATVM. FACIT. AVT. QVIS. ENDO. EM. IVRE. VINDICIT. SECVM. DVCITO. VINCITO, etc., XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45:

    decreta ejus modi: SI PETIT DUCAS. C. Fuficium duci jussit petitorem,

    to be imprisoned, Cic. Verr. 2, 2, 12, § 31; so of a debtor (addictus) who is led off as a slave, Novat. ap. Cic. de Or. 2, 63, 255; Plaut. Bacch. 5, 2, 87; Cic. Fl. 20 fin.; Liv. 6, 14 sq.; cf. id. 2, 23 med.; cf.

    prov.: stultitiast venatum ducere invitas canes,

    Plaut. Stich. 1, 2, 83. —
    4.
    Uxorem, to lead a wife home, i. e. to marry:

    bona uxor si ea deducta est, etc.... Verum egon eam ducam domum, Quae, etc.?

    Plaut. Mil. 3, 1, 91:

    uxorem domum,

    id. Aul. 2, 1, 40; Ter. Ph. 2, 1, 68:

    filiam Orgetorigis in matrimonium,

    Caes. B. G. 1, 9, 3; cf. Liv. 4, 4:

    eum uxorem ducturum esse aliam,

    Plaut. Cist. 1, 1, 105:

    uxorem (or aliquam, filiam alicujus, etc.),

    id. Aul. 2, 1, 48; id. Cas. prol. 69 et saep.; Ter. And. 1, 1, 128; 2, 1, 21 et saep.; Cic. Sest. 3; Caes. B. G. 1, 53, 4; id. B. C. 3, 110, 2; Verg. E. 8, 29; Vulg. Marc. 10, 11 et saep.— Absol.:

    si tu negaris ducere,

    Ter. And. 2, 3, 5; 2, 3, 9; id. Phorm. 2, 3, 76; Liv. 4, 4 al.: jugum ducere cum infidelibus, i. e. to be yoked in marriage, Vulg. 2 Cor. 6, 14.—Rarely for nubere: si ignorans statum Erotis ut liberum duxisti, isque postea servus est judicatus, etc., Imp. Antonin. ap. Cod. Just. 5, 18, 3.—In the comic poets, of taking home prostitutes, Plaut. Most. 1, 1, 35; 4, 2, 44; id. Men. 1, 2, 15; id. Stich. 5, 4, 48; id. Truc. 3, 2, 10 et saep.—
    5.
    In milit. lang.
    a.
    Said of a commander, to lead, to cause to move, to march his army in any direction:

    locis apertis exercitum ducere,

    Caes. B. G. 1, 41, 4; cf. id. B. C. 1, 64 fin.; 1, 68, 1:

    exercitum ab Allobrogibus in Segusianos,

    id. B. G. 1, 10 fin.:

    exercitum in fines Suessionum,

    id. ib. 2, 12, 1; cf. id. ib. 4, 38, 3;

    5, 18, 1: exercitum (legiones, etc.) in Bellovacos,

    id. ib. 2, 13, 1; 5, 24, 2 et saep.; cf. Tac. A. 2, 57:

    cohortes ad eam partem munitionum, quae, etc.,

    Caes. B. C. 3, 62, 2:

    exercitum Uticam,

    id. ib. 2, 26, 1:

    reliquas copias contra Labienum,

    id. B. G. 7, 61 fin. et saep.—In pass., of the soldiers, to march, move:

    quam in partem aut quo consilio ducerentur,

    Caes. B. G. 1, 40, 2.—And in act., absol., of the general himself, to march, move (a favorite expression of Liv.;

    not in Caes. or Sall.): (Mettus) ducit, quam proxime ad hostem potest,

    Liv. 1, 23; 1, 27; 9, 35; 22, 18 et saep.—Hence,
    b.
    In gen., to lead, command an army or (more freq.) a division:

    qua in legatione duxit exercitum,

    Cic. Mur. 9, 20; so,

    exercitum,

    Nep. Eum. 13, 1; id. Epam. 7, 3:

    qui superiore anno primum pilum duxerat,

    Caes. B. G. 5, 35, 6; 6, 38, 1; id. B. C. 3, 91, 1:

    ordinem,

    id. ib. 1, 13, 4; 3, 104, 3; Suet. Vesp. 1:

    partem exercitūs,

    Sall. J. 55, 4 et saep.—Rarely, to lead a division in front, in advance:

    consuetudine sua Caesar sex legiones expeditas ducebat: post eas... inde, etc.,

    Caes. B. G. 2, 19, 2; hence also, to march in front, take the lead, said of the division that forms the van:

    pars equitum et auxiliariae cohortes ducebant, mox prima legio, etc.,

    Tac. A. 1, 51; cf. id. ib. 1, 64 fin.
    (β).
    Transf. beyond the milit. sphere, to lead, to be leader, head, chief, first in any thing:

    accedit etiam, quod familiam ducit,

    Cic. Fam. 7, 5 fin. Manut.; so,

    familiam,

    id. Phil. 5, 11, 30; id. Fin. 4, 16, 45:

    ordines,

    id. Phil. 1, 8, 20:

    classem (discipulorum),

    Quint. 1, 2, 24 Spald.:

    funus,

    Hor. Epod. 8, 12:

    toros,

    Ov. F. 6, 668 et saep.—
    c.
    To conduct as prisoners in a triumph:

    per triumphum,

    Cic. Verr. 2, 5, 26, § 67:

    in triumpho,

    Plin. 7, 43, 45, § 139, v. triumphus.—
    6.
    With the accessory idea of creation, formation, to produce, form, construct, make, fashion, shape, dispose (cf.:

    struo, pono, condo, fundo): parietem per vestibulum alicujus,

    to erect, Cic. Mil. 27 fin.; cf.

    muros,

    Hor. C. 4, 6, 23:

    vallum ex castris ad aquam,

    Caes. B. C. 1, 73, 2:

    fossam,

    id. B. G. 7, 72, 1; 7, 73, 2:

    arcum,

    Ov. M. 3, 160:

    lateres de terra,

    Vitr. 2, 3:

    vivos vultus de marmore (with excudere spirantia aera),

    Verg. A. 6, 849; cf. id. ib. 7, 634; Hor. Ep. 2, 1, 240; Varr. ap. Non. 283, 32; Plin. 7, 37, 38, § 125; Quint. 10, 3, 18 Spald.; Juv. 7, 237; hence, poet. also:

    epos,

    Hor. S. 1, 10, 44:

    carmen,

    Ov. Tr. 1, 11, 18; 3, 14, 32:

    versus,

    id. ib. 5, 12, 63 et saep.:

    liniam ex colore,

    Plin. 35, 10, 36, § 81; Quint. 2, 6, 2; cf.

    orbem,

    id. 11, 3, 118:

    alvum,

    to bring forth by clysters, Cels. 2, 12; 4, 4 et saep.: alapam alicui, qs. to fetch one a box on the ear, Phaedr. 5, 3, 2; cf.

    colaphum,

    Quint. 6, 3, 83 Spald.:

    pugnum,

    Dig. 47, 10, 4 et saep.;

    so esp. of processions, dances, etc.: funus,

    Cic. Quint. 15 fin.; Ov. M. 14, 746; Verg. G. 4, 256; cf.

    exsequias,

    Plin. 8, 42, 64, § 154:

    pompam,

    Ov. H. 12, 152; id. F. 6, 405; id. M. 13, 699:

    choros,

    Tib. 2, 1, 56; Hor. C. 1, 4, 5; 4, 7, 6 et saep.; cf.

    choreas,

    Ov. M. 8, 582; 14, 520.—
    7.
    To receive, admit, take any thing (not ante-Aug.):

    cicatricem,

    Ov. Tr. 3, 11, 66; Liv. 29, 32, 12:

    rimam,

    Ov. M. 4, 65:

    situm,

    to grow rusty, Quint. 1, 2, 18:

    formam,

    Ov. M. 1, 402:

    colorem,

    id. ib. 3, 485; cf.

    pallorem,

    to grow pale, id. ib. 8, 760:

    nomina,

    Hor. C. 3, 27, 76:

    notam,

    id. ib. 4, 2, 59 et saep.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to lead, guide, draw, conduct:

    progredimur quo ducit quemque voluntas,

    Lucr. 2, 258; cf. Hor. Ep. 1, 3, 27; 1, 6, 57:

    ad strepitum citharae cessatum ducere curam,

    id. ib. 1, 2, 31:

    Liber vota bonos ducit ad exitus,

    id. C. 4, 8, 34; cf. Quint. 12, 1, 26:

    per quaedam parva sane ducant (futurum oratorem),

    id. 1, 10, 5; cf. id. 1, 1, 27; 1, 5, 58.—Prov.:

    ducunt volentem fata, nolentem trahunt,

    Sen. Ep. 107.—
    B.
    In partic.
    1.
    To draw, deduce, [p. 616] derive its origin or beginning from, any thing:

    ab aliqua re totius vitae ducere exordium,

    Cic. Fin. 5, 7, 18; cf.:

    exordium a nostra persona,

    Quint. 3, 8, 8; 4, 1, 7:

    principium disputationis a principe investigandae veritatis,

    Cic. N. D. 2, 21 fin.:

    belli initium a fame,

    id. Att. 9, 9, 2; cf. Quint. 1, 1, 21:

    initia causasque omnium ex quatuor temporum mutationibus,

    Cic. N. D. 2, 19, 49:

    originem ab Isocrate,

    Quint. 2, 15, 4; 1, 6, 38; Hor. C. 3, 17, 5 al.:

    ingressionem non ex oratoriis disputationibus, sed, etc.,

    Cic. Or. 3, 11:

    honestum ab iis rebus,

    id. Off. 1, 18, 60; id. Or. 39, 135:

    nomen ex quo,

    id. Ac. 11, 41; cf.:

    nomen a Graeco,

    Quint. 1, 6, 3; 3, 7, 1; Hor. S. 2, 1, 66 et saep.; cf.

    also: utrumque (sc. amor et amicitia) ductum (al. dictum) est ab amando,

    Cic. Lael. 27; id. Fin. 2, 24, 78.—
    2.
    To lead a person, as regards his will or opinions, in any direction; to move, incite, induce, allure, in a good or bad sense (most freq. in the pass.):

    ita me ad credendum tua ducit oratio,

    Cic. Tusc. 2, 18:

    nos ducit scholarum consuetudo,

    Quint. 4, 2, 28; 5, 11, 19; cf. id. 9, 1, 21:

    ducit te species,

    Hor. S. 2, 2, 35 et saep.:

    declamatores quosdam perversa ducit ambitio, ut, etc.,

    Quint. 10, 7, 21.—In the pass.:

    si quis statuarum honore aut gloria ducitur,

    Cic. Verr. 2, 2, 58 fin.:

    eloquentiae laude,

    id. Or. 32, 115:

    quaestu et lucro,

    id. Tusc. 5, 3, 9:

    hoc errore ut, etc.,

    id. Off. 1, 41; cf.:

    litteris eorum et urbanitate, ut, etc.,

    id. Rosc. Am. 41, 120:

    omnes trahimur et ducimur ad cognitionis et scientiae cupiditatem,

    id. Off. 1, 6 et saep.—
    b.
    In a bad sense, to cheat, deceive, Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Capt. 4, 2, 7; Ter. And. 4, 1, 20; id. Ph. 3, 2, 15; Prop. 2, 17, 1 (3, 8, 1 M.); Ov. H. 19, 13; id. M. 3, 587 (with decipere).—
    3.
    With regard to time, to draw out, extend, protract, prolong:

    bellum,

    Caes. B. G. 1, 38, 4; id. B. C. 2, 18, 6; 2, 37, 5 sq.; Cic. Fam. 7, 3, 2; Liv. 22, 25 et saep.; cf.:

    bellum longius,

    Caes. B. C. 1, 64, 2; 3, 42, 3:

    bellum in hiemem,

    id. ib. 1, 61, 3:

    eam rem longius,

    id. B. G. 7, 11, 4; cf.:

    rem prope in noctem,

    id. B. C. 3, 51, 7:

    rem leniter,

    Liv. 3, 41 et saep. Also transf., of time itself:

    tempus,

    Cic. Verr. 2, 1, 11; Nep. Them. 7:

    diem ex die,

    Caes. B. G. 1, 16, 4; and of persons who are put off, delayed:

    ubi se diutius duci intellexit,

    id. ib. 1, 16, 5.—Less freq. (mostly poet.),
    b.
    In gen., of time, to pass, spend, enjoy:

    aetatem in litteris,

    Cic. Fin. 5, 19, 50; so,

    aetatem,

    Hor. Ep. 2, 2, 202:

    vitam,

    id. Epod. 17, 63; Sen. Ep. 45, 10; cf. Verg. A. 2, 641 (where, shortly before, vitam producere):

    noctes,

    Prop. 1, 11, 5; Plin. Ep. 6, 31, 13:

    somnos,

    Verg. A. 4, 560.—
    4.
    In mercant. lang., to calculate, compute, reckon: age nunc summam sumptus duc, Lucil. ap. Non. 283, 30:

    minimum ut sequamur, quoniam XC. medimnūm milia duximus, accedant eo, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 49; id. Att. 6, 1, 5 and 16; 6, 2, 7; Varr. R. R. 3, 16, 11; Gell. 1, 20, 5.—
    b.
    Transf. beyond the mercant. sphere.
    (α).
    Rationem alicujus, to consider, calculate, care for one's advantage or interest (a favorite expression of Cicero):

    duxi meam rationem, quam tibi facile me probaturum arbitrabar,

    Cic. Att. 8, 11 D, § 7; so,

    suam quoque rationem,

    to have respect to one's own advantage, id. Verr. 2, 1, 48; and:

    non minorem aratorum quam populi rationem,

    Suet. Aug. 42 fin.:

    salutis meae rationem,

    Cic. Fam. 7, 3:

    rationem officii, non commodi,

    id. Sest. 10, 23; cf. id. Rosc. Am. 44, 128:

    unius cujusque temporis ducta ratio est,

    id. Div. in Caecil. 4, 16:

    rationem officii atque existimationis,

    id. Quint. 16, 53.—
    (β).
    In gen., to reckon, consider, hold, account, esteem as any thing (cf. aestimo and existimo;

    very freq. in prose and poetry): parvi id ducebat,

    Cic. Fin. 2, 8, 24:

    pro nihilo aliquid,

    Plaut. Pers. 4, 4, 85; Cic. Verr. 2, 2, 16 fin.; id. Tusc. 5, 32, 90; cf. Auct. Her. 4, 20, 28:

    ea pro falsis ducit,

    Sall. C. 3, 2; cf.:

    innocentiam pro malevolentia,

    id. ib. 12, 1:

    vos eritis judices, Laudin' an vitio duci id factum oportuit,

    Ter. Ad. prol. 5; so,

    aliquid honori,

    Sall. J. 11, 3:

    aliquid laudi, Nep. praef. § 4: aliquem despicatui,

    Cic. Fl. 27, 65: nihil praeter virtutem in bonis ducere (for which, shortly after, in bonis habere = numerare), Cic. Fin. 3, 3;

    aliquem in numero hostium,

    id. Verr. 2, 5, 25 fin.; Caes. B. G. 6, 32, 1; cf. ib. 6, 23, 8; without in, ib. 6, 21, 2; cf.:

    aliquem loco affinium,

    Sall. J. 14, 1 Kritz. N. cr.: aliquid testimonii loco, Quint. 5, 9, 10:

    tutelae nostrae duximus, cum Africo bello urgerentur,

    Liv. 21, 41; cf.:

    officii duxit exorare filiae patrem, etc.,

    Suet. Tib. 11:

    faceret, quod e republica fideque sua duceret,

    id. ib. 25, 7 et saep.:

    malum cum amici tuum ducis malum,

    Plaut. Capt. 1, 2, 48; cf.:

    Archytas iracundiam seditionem quandam animi vere ducebat,

    Cic. Rep. 1, 38:

    eorum, quos idoneos ducebat, consilium habet,

    Sall. J. 62, 4:

    nil rectum nisi quod placuit sibi ducunt,

    Hor. Ep. 2, 1, 83.— With acc. and inf.:

    sic equidem ducebam animo rebarque futurum,

    Verg. A. 6, 690:

    ut omnia tua in te posita esse ducas humanosque casus virtute inferiores putes,

    Cic. Lael. 2, 7, 19 fin.; id. Rep. 1, 2; 1, 17; 1, 38; 3, 9 (three times); Sall. J. 93, 5; Liv. 22, 14, 6; 22, 59, 5; Caes. B. G. 1, 3, 2; 4, 30, 2; 6, 18 et saep.—Here too probably belongs the much disputed passage: ludos et inania honoris medio rationis atque abundantiae duxit (= ludos publicos cum aliis rebus quae ad inania honoris pertinent, duxit, i. e. existimavit habendos et ponendos in medio rationis atque abundantiae, ut inter rationem, quae plane spernit inania, et abundantiam, quae eadem ostentat, media via incederet), he thought right to manage them in a middle course between reason and profusion, Tac. Agr. 6 fin., v. Dübner and Orell. ad h. l.

    Lewis & Short latin dictionary > duco

  • 7 iter

    ĭter, ĭtĭnĕris (archaic forms: nom. ĭtĭner, Enn. Pac. Att. Varr. ap. Non. 482, 20; Plaut. Merc. 5, 2, 72; Lucr. 6, 339; Mart. Cap. 9, § 897.— Gen. iteris, Naev. ap. Prisc. p. 695 P.; id. ap. Non. 485, 3; Jul. Hyg. ap. Charis. p. 108 P.; also, iteneris, Lex Agr., C. I. L. 1, 200, 26.— Abl. itere, Att. and Varr. ap. Non. 485, 8; Lucr. 5, 653), n. [for itiner, from īre, ĭtum], a going, a walk, way.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    dicam in itinere,

    on the way, as we go along, Ter. Phorm. 3, 3, 34:

    hoc ipsa in itinere dum narrat,

    id. Heaut. 2, 3, 30:

    huc quia habebas iter,

    Plaut. As. 2, 3, 6:

    iter illi saepius in forum,

    Plin. Pan. 77:

    in diversum iter equi concitati,

    Liv. 1, 28. — Hence,
    B.
    In partic.
    1.
    A going to a distant place, a journey; and of an army, a march:

    cum illi iter instaret et subitum et longum,

    Cic. Att. 13, 23, 1; 3, 2 init.:

    ut in itinere copia frumenti suppeteret,

    Caes. B. G. 1, 3:

    qui eo itineris causa convenerant,

    id. ib. 7, 55:

    sine ullo maleficio iter per provinciam facere,

    id. ib. 1, 7:

    in ipso itinere confligere,

    Liv. 29, 36, 4; Nep. Eum. 8, 1; Hirt. B. G. 8, 27, 5; Just. 11, 15, 4:

    Catilina ex itinere plerisque consularibus litteras mittit,

    Sall. C. 34, 2:

    committere se itineri,

    Cic. Phil. 12, 10:

    ingredi pedibus,

    id. de Sen. 10:

    conficere pulverulentā viā,

    id. Att. 5, 14:

    iter mihi est Lanuvium,

    id. Mil. 10:

    iter habere Capuam,

    id. Att. 8, 11:

    facere in Apuliam,

    id. ib.:

    agere,

    Dig. 47, 5, 6; Salv. Gub. Dei, 1, 9: contendere iter, to hasten one ' s journey, Cic. Rosc. Am. 34, 97; so,

    intendere,

    Liv. 21, 29:

    maturare,

    Caes. B. C. 1, 63:

    properare,

    Tac. H. 3, 40:

    conficere,

    Cic. Att. 5, 14, 1; 4, 14, 2; id. Vatin. 5, 12:

    constituere,

    to determine upon, id. Att. 3, 1 init.:

    urgere,

    Ov. F. 6, 520: convertere in aliquem locum, to direct one ' s journey to a certain place, Caes. B. G. 7, 56: dirigere ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11:

    agere in aliquam partem,

    Ov. M. 2, 715: flectere, to change one ' s course, Verg. A. 7, 35:

    convertere,

    to direct, Cic. Att. 3, 3:

    facere,

    id. ib. 8, 11, C; Nep. Pel. 2, 5; Suet. Ner. 30 fin.; id. Aug. 64:

    comparare,

    to prepare for a journey, Nep. Alc. 10; Claud. Eutr. 2, 97:

    supprimere,

    to stop, break off, Caes. B. C. 1, 66:

    retro vertere,

    Liv. 28, 3:

    ferre per medium mare,

    Verg. A. 7, 810:

    ferre Inachias urbes,

    Stat. Th. 1, 326:

    continuare die ac nocte,

    to march day and night, Caes. B. C. 3, 36:

    desistere itinere,

    id. B. G. 5, 11:

    coeptum dimittere,

    Ov. M. 2, 598:

    frangere,

    Stat. Th. 12, 232:

    impedire,

    Ov. H. 21, 74:

    instituere,

    Hor. C. 3, 27, 5:

    peragere,

    Verg. A. 6, 381; Hor. S. 2, 6, 99; Ov. F. 1, 188:

    rumpere,

    Hor. C. 3, 27, 5:

    itinere prohibere aliquem,

    Caes. B. G. 1, 9:

    ex itinere redire,

    Cic. Att. 15, 24; Suet. Tit. 5:

    revertere,

    Cic. Div. 1, 15, 26:

    Boii ex itinere nostros adgressi,

    Caes. B. G. 1, 25, 6:

    tutum alicui praestare,

    Cic. Planc. 41.—
    2.
    Iter terrestre, iter pedestre, a journey by land, a land route (not ante-Aug.):

    iter terrestre facturus,

    Just. 12, 10, 7:

    inde terrestri itinere frumentum advehere,

    Tac. H. 4, 35:

    terrestri itinere ducere legiones,

    Liv. 30, 36, 3; 44, 1, 4; Curt. 9, 10, 2:

    pedestri itinere confecto,

    Suet. Claud. 17:

    pedestri itinere Romam pervenire,

    Liv. 36, 21, 6; 37, 45, 2; Amm. 31, 11, 6.—
    3.
    A journey, a march, considered as a measure of distance: cum abessem ab Amano iter unius diei, a day ' s journey, Cic. Fam. 15, 4:

    cum dierum iter quadraginta processerit,

    Caes. B. G. 6, 24: quam maximis itineribus potest in Galliam contendit, by making each day ' s journey as long as possible, i. e. forced marches, id. ib. 1, 7:

    magnis diurnis nocturnisque itineribus contendere,

    id. ib. 1, 38:

    itinera multo majora fugiens quam ego sequens,

    making greater marches in his flight, Brut. ad Cic. Fam. 11, 13.— Hence, justum iter diei, a day's march of a proper length:

    confecto justo itinere ejus diei,

    Caes. B. C. 3, 76. —
    4.
    The place in which one goes, travels, etc., a way, passage, path, road: qua ibant ab itu iter appellarant, Varr. L. L. 5, § 35 Müll.; cf.

    5, § 22: itineribus deviis proticisci in provinciam,

    Cic. Att. 14, 10:

    erant omnino itinera duo, quibus itineribus domo exire possent,

    Caes. B. G. 1, 6:

    pedestria itinera concisa aestuariis,

    id. ib. 3, 9:

    patefacere alicui iter in aliquem locum,

    Cic. de Imp. Pomp. 11:

    in diversum iter equi concitati,

    Liv. 1, 28:

    ut deviis itineribus milites duceret,

    Nep. Eum. 3, 5:

    itinere devio per ignorantiam locorum retardati,

    Suet. Galb. 20:

    exercitum per insidiosa itinera ducere,

    id. Caes. 58:

    qua rectum iter in Persidem ducebat,

    Curt. 13, 11, 19:

    ferro aperire,

    Sall. C. 58, 7:

    fodiendo, substruendo iter facere,

    Dig. 8, 1, 10.— Of the corridors in houses, Vitr. 6, 9.—Of any passage:

    iter urinae,

    the urethra, Cels. 7, 25:

    iter vocis,

    Verg. A. 7, 534:

    itinera aquae,

    Col. 8, 17: carpere iter, to pursue a journey:

    Rubos fessi pervenimus utpote longum carpentes iter,

    Hor. S. 1, 5, 95:

    non utile carpis iter,

    Ov. M. 2, 550: alicui iter claudere, to block one ' s way, close the way for him:

    ne suus hoc illis clauserit auctor iter,

    Ov. P. 1, 1, 6; id. F. 1, 272; id. M. 14, 793: iter ingredi, to enter on a way or road, Suet. Caes. 31:

    iter patefacere,

    to open a way, Caes. B. G. 3, 1.—
    5.
    A privilege or legal right of going to a place, the right of way:

    aquaeductus, haustus, iter, actus a patre sumitur,

    Cic. Caecin. 26, 74:

    negat se posse iter ulli per provinciam dare,

    Caes. B. G. 1, 8, 3; cf. Dig. 8, 3, 1, § 1; 8, 3, 7; 12.—
    II.
    Trop., a way, course, custom, method of a person or thing:

    patiamur illum ire nostris itineribus,

    Cic. Q. Fr. 3, 3:

    verum iter gloriae,

    id. Phil. 1, 14, 33:

    videmus naturam suo quodam itinere ad ultimum pervenire,

    id. N. D. 2, 13, 35:

    iter amoris nostri et officii mei,

    id. Att. 4, 2, 1:

    salutis,

    Verg. A. 2, 387:

    fecit iter sceleri,

    Ov. M. 15, 106:

    labi per iter declive senectae,

    id. ib. 15, 227:

    vitae diversum iter ingredi,

    Juv. 7, 172:

    duo itinera audendi,

    Tac. H. 4, 49:

    novis et exquisitis eloquentiae itineribus opus est,

    id. Or. 19:

    pronum ad honores,

    Plin. Ep. 8, 10 fin.; cf.:

    novum ad principatum,

    id. Pan. 7, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > iter

  • 8 āgmen

        āgmen inis, n    [ago], that which is driven.— In gen., a multitude, throng, host, troop, crowd, number, band: perpetuum totius Italiae: ingens mulierum, L.: puerile, of boys, V.: Eumenidum agmina, V.: navium, a line of ships (for a breakwater), L.: graniferum, ants, O.: agmina cervi fugā glomerant, V.: (stellarum) agmina, O. — Esp., an army on the march, column: medium hostium, the centre, L.: novissimum hostium... nostrum primum, rear, van, Cs.: extremum, rear guard, Cs.: confertissimo agmine contendere, in close array, Cs.: certum agminis locum tenere, place in the column: transverso agmine, by a flank movement, L.: agmine tacito, i. e. without signals, L.: agmine quadrato accedere, in solid column: quadrato agmine incedere, in a square, S.—An army, host, troops (cf. exercitus, acies): instructo agmine, L.: agmina curru Proterit, V.: horrentia pilis, H.: coniurata undique pugnant Agmina, O.: venti, velut agmine facto, as if for battle, V.: agmen agens, the naval line of battle, V.: rudis agminum, i. e. in war, H. — A course, train, line, stream, succession: leni fluit agmine, V.: immensum aquarum, V.: agmine longo formicae, in a long line, O.: agmine remorum celeri, with a quick stroke of the oars, V.: extremae agmina caudae, movements, V.: agmine certo, in a straight line, V.—Of an army, a passage, progress, march: de castris, de agminibus... dicere: in agmine, on the march, S.: in agmine principes facti, to lead, S.: educenda dictio est medium in agmen, before the public.
    * * *
    stream; herd, flock, troop, crowd; marching army, column, line; procession

    Latin-English dictionary > āgmen

  • 9 ambulō

        ambulō āvī, ātus, āre    [am- (for ambi) + BA-], to walk, walk about, take a walk: ambulando contrivi diem, T.: in sole: satis ambulatum est.—To go, travel, march: biduo septingenta milia passuum.— To traverse: maria: vias, O.: in ius ambula, go to law, T.—Of gait, to march around, strut about: superbus, H.: tunicis demissis, H.
    * * *
    ambulare, ambulavi, ambulatus V INTRANS
    walk, take a walk, go on foot; travel, march; go about, gad; parade, strut

    Latin-English dictionary > ambulō

  • 10 ē - dūcō

        ē - dūcō dūxī, ductus, ere,    to lead forth, draw out, bring off, take away: eos nobiscum: (medicum) tecum, i. e. to your province: impedimenta ex castris educi iussit, carried, Cs.: gladium, draw, Cs.: gladiis eductis: cor post tela educta refrixit, O.: ex urnā trīs: corpore telum, V.: navīs ex portu, put to sea, Cs.: equos ex Italiā, export, L.: me eduxi foras, went out, T.—In law, to bring, summon (before a court): Sthenium: in ius ipsum: ad consules. — Of troops, to lead forth, march out, conduct, take away: exercitum in expeditionem: praesidium ex oppido, evacuate, Cs.: ab urbe exercitum, Cs., L.: copias e castris, Cs.: copias castris, Cs.—To move out, march out, march away: ex hibernis, Cs.: tribus simul portis, L.: ad legionem Pompei duplici acie eduxit, Cs.: in aciem, L.—Of children, to bring up, rear: adulescentulos libere, T.: quem eduxeris, eum vestire: puer in domo e parvo eductus, L.—To bear, give birth to (poet.): alqm tibi, V.—To raise, lift up, draw up: signa (on a stage curtain), O.: (me) sub auras, O.—To rear, erect, build: turris sub astra Educta, V.: molem caelo, V.—Fig., to exalt: virīs in astra, H.

    Latin-English dictionary > ē - dūcō

  • 11

        īvī or iī (3d pers. rarely īt, V.; inf. īvisse or. īsse), itūrus (P. praes. iēns, euntis; ger. eundum), īre    [1 I-], to go, walk, ride, sail, fly, move, pass: In in malam rem, T.: subsidio suis ierunt, Cs.: quocumque ibat: in conclave: eo dormitum, H.: animae ad lumen iturae, V.: It visere ad eam, T.: quo pedibus ierat, on foot, L.: equis, to ride, L.: quos euntīs mirata iuventus, as they ride, V.: Euphrates ibat iam mollior undis, flowed, V.: ite viam: ibis Cecropios portūs, O.: hinc ibimus Afros, V.: Exsequias, T.: pompam funeris, O.— To go, march, move, advance (against a foe): infestis signis ad se, Cs.: equites late, pedites quam artissume ire, S.: ad hostem, L.: adversus quem ibatur, L.: in Capitolium, attack, L. — To pass, turn, be transformed: Sanguis it in sucos, O.— Fig., to go, pass, proceed, move, advance, enter, betake oneself: in dubiam imperii servitiique aleam, L.: in lacrimas, V.: per oppida Rumor it, spreads, O.: it clamor caelo, rises, V.—In the phrase, ire in sententiam, to accede to, adopt, vote for, follow: in eam (sententiam) se ituram: in sententiam eius pedibus, L.: in quam sententiam cum pedibus iretur, L.: ibatur in eam sententiam, the decision was.—With supin. acc., to go about, set out, prepare: gentem universam perditum, L.: servitum Grais matribus, V.: bonorum praemia ereptum eunt, S. — Imper., in mockery or indignation, go then, go now, go on: I nunc et nomen habe, etc., O.: ite, consules, redimite civitatem, L.—Of time, to pass by, pass away: quotquot eunt dies, H.: Singula anni praedantur euntes, as they fly, H.— Of events, to go, proceed, turn out, happen: incipit res melius ire quam putaram: prorsus ibat res: Si non tanta quies iret, continued, V.—Of persons, to fare, prosper, be fated: sic eat quaecunque Romana lugebit hostem, L.
    * * *
    I
    there, to/toward that place; in that direction; to that object/point/stage
    II
    therefore, for that reason, consequently; by that degree; so much the more/less
    III
    eare, evi, etus V
    go, walk; march, advance; pass; flow; pass (time); ride; be in the middle
    IV
    ire, ivi(ii), itus V
    go, walk; march, advance; pass; flow; pass (time); ride; sail

    Latin-English dictionary >

  • 12 agō

        agō ēgī, āctus (old inf pass. agier), ere    [1 AG-], to put in motion, move, lead, drive, tend, conduct: bos Romam acta, L.: capellas, V.: pecus visere montīs, H.: ante se Thyum, N.: in exsilium, L.: Iris nubibus acta, borne on, V.: alqm in crucem, to crucify: Illum aget Fama, will carry, H.: quo hinc te agis? whither are you going? T.: se primus agebat, strode in front, V.: capellas potum, V.—Prov.: agas asellum, i. e. if you can't afford an ox, drive an ass. — Pass., to go, march: quo multitudo agebatur, L.: citius agi vellet agmen, march on quicker, L.: raptim agmine acto, L.— Esp., to drive away, carry off, steal, rob, plunder: pecoris praedas, S.; freq. with ferre, to rob, plunder: ferre agere plebem plebisque res, L.: res sociorum ferri agique vidit, L.—To chase, pursue, hunt: apros, V.: cervum, V. — Fig.: dum haec crimina agam ostiatim, track out from house to house: ceteros ruerem, agerem, T.: palantīs Troas, V.—To move, press, push forward, advance, bring up: multa undique portari atque agi, Cs.: vineis ad oppidum actis, pushed forward, Cs.: moles, Cu.: cloaca maxima sub terram agenda, to be carried under ground, L.: cuniculos ad aerarium, drive: per glaebas radicibus actis, O.: pluma in cutem radices egerit, struck deep root, O.: vera gloria radices agit: tellus Fissa agit rimas, opens in fissures, O.: in litus navīs, beached, L.: navem, to steer, H.: currūs, to drive, O.: per agmen limitem ferro, V.: vias, make way, V.: (sol) amicum Tempus agens, bringing the welcome hour (of sunset), H.—To throw out, stir up: spumas ore, V.: spumas in ore: se laetus ad auras Palmes agit, shoots up into the air, V.—Animam agere, to expire: nam et agere animam et efflare dicimus; cf. et gestum et animam ageres, i. e. exert yourself in gesturing and risk your life. — Fig., to lead, direct, guide: (poëmata), animum auditoris, H.— To move, impel, excite, urge, prompt, induce, rouse, drive: quae te Mens agit in facinus? O.: ad illa te, H.: eum praecipitem: viros spe praedae diversos agit, leads astray, S.: bonitas, quae nullis casibus agitur, N.: quemcunque inscitia veri Caecum agit, blinds, H.: quibus actus fatis, V.: seu te discus agit, occupies, H.: nos exquirere terras, V.: desertas quaerere terras agimur, V. — To pursue for harm, persecute, disturb, vex, attack, assail: reginam stimulis, V.: agentia verba Lycamben, H.: diris agam vos, H.: quam deus ultor agebat, O.—To pursue, carry on, think, reflect, deliberate, treat, represent, exhibit, exercise, practise, act, perform, deliver, pronounce: nihil, to be idle: omnia per nos, in person: agendi tempus, a time for action: industria in agendo: apud primos agebat, fought in the van, S.: quae continua bella agimus, are busy with, L.: (pes) natus rebus agendis, the metre appropriate to dramatic action, H.: Quid nunc agimus? what shall we do now? T.: quid agam, habeo, i. e. I know what to do, T.: quid agitur? how are you? T.: quid agis, dulcissime rerum? i. e. how are you? H.: vereor, quid agat Ino, what is to become of: quid agis? what do you mean? nihil agis, it is of no use, T.: nihil agis, dolor, quamvis, etc.: cupis abire, sed nihil agis, usque tenebo, you cannot succeed, H.: ubi blanditiis agitur nihil, O.—Esp., hoc or id agere, to give attention to, mind, heed: hocine agis, an non? are you attending? T.: id quod et agunt et moliuntur, their purpose and aim: qui id egerunt, ut gentem conlocarent, etc., aimed at this: sin autem id actum est, ut, etc., if it was their aim: summā vi agendum esse, ut, etc., L.: certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur, it was planned, N.: Hoc age, ne, etc., take care, H.: alias res agis, you are not listening, T.: aliud agens ac nihil eius modi cogitans, bent on other plans: animadverti eum alias res agere, paid no attention: vides, quam alias res agamus, are otherwise occupied: populum aliud nunc agere, i. e. are indifferent.—To perform, do, transact: ne quid negligenter: suum negotium, attend to his own business: neque satis constabat, quid agerent, what they were at, Cs.: agentibus divina humanaque consulibus, busy with auspices and affairs, L.: per litteras agere, quae cogitas, carry on, N.: (bellum) cum feminis, Cu.: conventum, to hold an assize: ad conventūs agendos, to preside at, Cs.: census actus eo anno, taken, L.— Of public transactions, to manage, transact, do, discuss, speak, deliberate: quae (res) inter eos agi coeptae, negotiations begun, Cs.: de condicionibus pacis, treat, L.: quorum de poenā agebatur, L.— Hence, agere cum populo, of magistrates, to address the people on a law or measure (cf. agere ad populum, to propose, bring before the people): cum populo de re p.—Of a speaker or writer, to treat, discuss, narrate: id quod agas, your subject: bella per quartum iam volumen, L.: haec dum agit, during this speech, H.—In law, to plead, prosecute, advocate: lege agito, go to law, T.: causam apud iudices: aliter causam agi, to be argued on other grounds: cum de bonis et de caede agatur, in a cause relating to, etc.: tamquam ex syngraphā agere cum populo, to litigate: ex sponso egit: agere lege in hereditatem, sue for: crimen, to press an accusation: partis lenitatis et misericordiae, to plead the cause of mercy: ii per quos agitur, the counsel: causas, i. e. to practise law: me agente, while I am counsel: ii apud quos agitur, the judges; hence, of a judge: rem agere, to hear: reos, to prosecute, L.: alqm furti, to accuse of theft. —Pass., to be in suit, be in question, be at stake: non capitis eius res agitur, sed pecuniae, T.: aguntur iniuriae sociorum, agitur vis legum.—To represent, act, perform, of an orator: cum dignitate.—Of an actor: fabulam, T.: partīs, to assume a part, T.: Ballionem, the character of: gestum agere in scena, appear as actors: canticum, L. — Fig.: lenem mitemque senatorem, act the part of, L.: noluit hodie agere Roscius: cum egerunt, when they have finished acting: triumphum, to triumph, O.: de classe populi R. triumphum, over, etc.: ex Volscis et ex Etruriā, over, etc., L.: noctu vigilias, keep watch: alta silentia, to be buried in silence, O.: arbitria victoriae, to exercise a conqueror's prerogative, Cu.: paenitentiam, to repent, Cu.: oblivia, to forget, O.: gratias (poet. grates) agere, to give thanks, thank: maximas tibi gratias: alcui gratias quod fecisset, etc., Cs.: grates parenti, O. — Of time, to spend, pass, use, live through: cum dis aevom: securum aevom, H.: dies festos, celebrate: ruri vitam, L.: otia, V.: quartum annum ago et octogesimum, in my eightyfourth year: ver magnus agebat orbis, was experiencing, V.— Pass: mensis agitur hic septimus, postquam, etc., going on seven months since, T.: bene acta vita, well spent: tunc principium anni agebatur, L.: melior pars acta (est) diei, is past, V. — Absol, to live, pass time, be: civitas laeta agere, rejoiced, S.—Meton., to treat, deal, confer, talk with: quae (patria) tecum sic agit, pleads: haec inter se dubiis de rebus, V.: Callias quidam egit cum Cimone, ut, etc., tried to persuade C., N.: agere varie, rogando alternis suadendoque coepit, L.—With bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with, treat or use well or ill: praeclare cum eis: facile est bene agere cum eis.— Pass impers., to go well or ill with one, be well or badly off: intelleget secum esse actum pessime: in quibus praeclare agitur, si, etc., who are well off, if, etc.—Poet.: Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur, will be treated, V.— Pass, to be at stake, be at hazard, be concerned, be in peril: quasi mea res minor agatur quam tua, T.: in quibus eorum caput agatur: ibi rem frumentariam agi cernentes, L.: si sua res ageretur, if his interests were involved: agitur pars tertia mundi, is at risk, O.: non agitur de vectigalibus, S.—Praegn., to finish, complete, only pass: actā re ad fidem pronius est, after it is done, L.: iucundi acti labores, past: ad impediendam rem actam, an accomplished fact, L.— Prov.: actum, aiunt, ne agas, i. e. don't waste your efforts, T.: acta agimus: Actum est, it is all over, all is lost, T.: iam de Servio actum rati, L.: acta haec res est, is lost, T.: tantā mobilitate sese Numidae agunt, behave, S.: ferocius agunt equites, L.: quod nullo studio agebant, because they were careless, Cs.: cum simulatione agi timoris iubet, Cs.—Imper. as interj, come now, well, up: age, da veniam filio, T.: en age, rumpe moras, V.: agite dum, L.: age porro, tu, cur, etc.? age vero, considerate, etc.: age, age, iam ducat: dabo, good, T.: age, sit ita factum.
    * * *
    agere, egi, actus V
    drive, urge, conduct; spend (time w/cum); thank (w/gratias); deliver (speech)

    Latin-English dictionary > agō

  • 13 ante

        ante adv. and praep.    [ANT-].    I. Adv., of space, before, in front, forwards: ante aut post pugnandi ordo, L.: positum ante pullum Sustulit, served, H.: non ante, sed retro.—Usu. of time, before, previously: nonne oportuit Praescisse me ante, T.: fructus ante actae vitae: ante feci mentionem: ut ante dixi: ut saepe ante fecerant: non filius ante pudicus, hitherto, Iu.: multis ante saeculis, many centuries earlier: paucis ante diebus: biennio ante: paulo ante, a little while ago: ante aliquanto: tanto ante praedixeras.—Followed by quam, sooner than, before: ante quam ad sententiam redeo, dicam, etc.: memini Catonem anno ante quam est mortuus disserere: ante quam veniat in Pontum, mittet, etc.: ante... Ararim Parthus bibet... Quam... labatur, etc., V.: qui (sol) ante quam se abderet, vidit, etc.: ante vero quam sit ea res adlata: nullum ante finem pugnae quam morientes fecerunt, L. — Rarely with a subst: neque ignari sumus ante malorum, earlier ills, V.: prodere patriam ante satellitibus, to those who had been, etc., L.—    II. Praep. with acc, before. —In space: ante ostium: ante fores, H.: ante aras, V. — Of persons: causam ante eum dicere, plead before his bar: ante ipsum Serapim: ante ora patrum, V.: ante oculos vestros: togati ante pedes, as servants, Iu.: equitatum ante se mittit, Cs.: ante signa progressus, L.—Fig.: pone illum ante oculos viam, recall: omnia sunt posita ante oculos, made clear. — Of esteem or rank, before: facundiā Graecos ante Romanos fuisse, S.: me ante Alexandrum... esse, superior to, L.: Iulus Ante annos animum gerens, superior to, V.: ante alios gratus erat tibi, more than, O.: (virgo) longe ante alios insignis specie, L.: felix ante alias virgo, V.: ante omnīs furor est insignis equarum, V.: longe ante alios acceptissimus militum animis, L.: maestitia ante omnia insignis, above all things, L.: dulces ante omnia Musae, V. — In time, before: ante brumam, T.: ante lucem venire: ante noctem, H.: ante lucernas, Iu.: ante me sententias dicere, S.: tot annis ante civitatem datam: ante id tempus duces erant, until, N.: neque umquam ante hunc diem, never till now, T.: iam ante Socratem, before the time of: qui honos togato habitus ante me est nemini, before my time: Ante Iovem, V.: ante Helenam, H.: per hunc castissimum ante regiam iniuriam sanguinem iuro, L.: ante mare et terras, O.: ante cibum, H.: Hoc discunt omnes ante alpha et beta, before learning ABC, Iu.: ante istum praetorem, before his praetorship: ante hanc urbem conditam, before the founding of this city: ante Epaminondam natum, N.: ante te cognitum, S.: ante conditam condendamve urbem, i. e. built or planned, L.—Poet., with gerund: (equi) ante domandum, before they are broken, V. — Esp. in phrases: factus est (consul) bis, primum ante tempus, before the lawful age: Filius ante diem patrios inquirit in annos, before the destined time, O.: Sed misera ante diem, prematurely, V.: dies ante paucos, a few days sooner, L.: nobis ante quadrennium amissus est, four years ago, Ta.— Ante diem (abbrev. a. d.) with an ordinal number denotes the day of the month, reckoned inclusively, e. g., ante diem quintum (a. d. V.) Kalendas Aprilīs means, by our reckoning, the fourth day before the calends of April: ante diem XIII. Kalendas Ianuarias, the 20th of Dec.: ante diem quartum idūs Martias, the 3d day before the Ides of March, the 12th of March, L. — The entire phrase, as the name of the day, may be preceded by a praep: in ante diem quartum Kal. Dec. distulit: caedem te optimatium contulisse in ante diem V. Kal. Nov., to the 28th of Oct.
    * * *
    I
    before, previously, first, before this, earlier; in front/advance of; forwards
    II
    in front/presence of, in view; before (space/time/degree); over against, facing

    Latin-English dictionary > ante

  • 14 castra

        castra ōrum, n    a military camp, encampment (regularly a square surrounded by a trench, and a wall with four gates): stativa, permanent: hiberna, L.: navalia, an encampment to protect a landing, Cs.: nautica, N.: bina: quinis castris oppidum circumdedit, Cs.: locum castris antecapere, S.: capere locum castris, L.: castra metari, Cs.: locare, S.: communire, Cs.: movere, to decamp, Cs.: castra castris conferre, L.: castra castris convertere, Cs.: castris se tenere, Cs.: ex castris abire, S.—Meton., a day's march (since a camp was pitched each evening): secundis castris pervenit, L.: alteris castris, L.: quintis castris, Cs.—Military service: castris uti, non palaestrā, N.: in castris usum habere, Cs.— Fig., a resting-place, abode (poet.): cerea, beehives, V. — A camp, army (of contending parties or sects): Hos castris adhibe socios, secure as allies, V.: Epicuri: nil cupientium, the party, H.
    * * *
    camp, military camp/field; army; fort, fortress; war service; day's march

    Latin-English dictionary > castra

  • 15 cursus

        cursus ūs, m    [1 CEL-], a running, course, way, march, passage, voyage, journey: cursum quom institeris, T.: navium, Cs.: ingressus, cursus, accubitio: cursu cum aequalibus certare, S.: cursu contingere metam, H.: se cursu miratur in ipso, O.: quique pedum cursu valet, V.: huc magno cursu intenderunt, at full speed, Cs.: cursu Troas agebat, V.: cursu in hostem feruntur, advance at a run, L.: cursum in medios dedit, rushed, V.: effuso cursu, L.: eodem cursu contendere, right onward, Cs.: tam brevi tempore tantos cursūs conficere: cursum direxit, quo tendebat, N.: iterare cursūs relictos, H.: Hunc morem cursūs docuit, sort of race, V.: Cursibus decernere, in racing, V.: Quo cursu deserta petiverit, flight, V.: in hoc medio cursu, i. e. half-way across, Cs.: secundissimo vento cursum tenere.—Of things, a course, way, flow: stellarum: mutata suos flumina cursūs, movement, V.: Cursibus obliquis fluens, O. — A passage: cursum exspectare, i. e. a fair wind.—Poet.: et vi cursus in altum Vela vocet, V.—Fig., a course, progress, direction, way, passage, access, succession: rerum: vitae: quem dederat cursum fortuna, V.: temporum: continuus proeliorum, Ta.: vocis per omnīs sonos: invectus contexere cursu, i. e. in a breath, Iu.: In cursu meus dolor est, i. e. is permanent, O.: recto depellere cursu, from virtue, H.
    * * *
    running; speed/zeal; charge, onrush; forward movement/march; revolution (wheel); course/direction, line of advance, orbit; voyage/passage; race; career; series; lesson

    Latin-English dictionary > cursus

  • 16 dē-currō

        dē-currō cucurrī or currī, cursus, ere,    to run down, hasten down, run, hasten: rus, make an excursion: de tribunali, L.: summā ab arce, V.: iugis, V.: Monte decurrens amnis, H.: tuto mari, to sail, O.: pedibus siccis super summa aequora, O.: ad navïs, Cs.: in mare, L.—To run over, run through, traverse: septingenta milia passuum decursa: decurso spatio: decursa novissima meta est, passed, O.—Esp., of troops, to march, effect a movement, move, manœuvre: crebro, L.: ex montibus in vallem, Cs.: ab arce, L.: incredibili celeritate ad flumen, Cs.: in armis, L.—Of a formal procession, to march, move: exercitum decucurisse cum tripudiis Hispanorum, L.: circum accensos rogos, V.— Of ships, to land, come to land: Syracusas ex alto, L.—Fig., to come, come away, hasten: omnium eo sententiae decurrerunt, ut, etc., L.: decurritur ad leniorem sententiam, ut, etc., L.: eo decursum est, ut, etc., the conclusion was reached, L. — To pass, traverse, run over, pass through: aetate decursā: inceptum unā decurre laborem, V.: ista, quae abs te breviter decursa sunt, treated.—To betake oneself, have recourse: ad haec extrema iura: ad miseras preces, H.: alio, H.: decurritur ad illud extremum, S., C., Cs.

    Latin-English dictionary > dē-currō

  • 17 dēgredior

        dēgredior gressus, ī, dep.    [de + gradior], to go down, march down, descend: paulum ex eo loco, Cs.: ex arce, L.: monte, S.: in aequum, Ta.: ad pedes, to alight, dismount, L.
    * * *
    degredi, degressus sum V DEP
    march/go/come/flow down, descend; dismount; move off/depart; turn aside/deviate

    Latin-English dictionary > dēgredior

  • 18 dis-cēdō

        dis-cēdō cessī, cessus, ere,    to go apart, part asunder, divide, separate, disperse, scatter: ex hac fugā auxilia discesserunt, Cs.: lignationis causā in silvas, Cs.: ut sodalitates decuriatique discederent: cum discedere populum iussissent tribuni, L.: in duas partīs, S.: cum terra discessisset: caelum, opens: scaena ut versis discedat frontibus, open, V.—To go away, depart, leave: petebat ut discedere liceret, Cs.: misere discedere quaerens, H.: ab exercitu, Cs.: a senis latere: e Galliā: ex contione, Cs.: de foro: templo, O.: longius ab agmine discedi, Cs.: de colloquio discessum, L.: in loca occulta, S.: ad urbem, V.: ex castris domum, Cs.: domos suas, N.—Of troops, to march off, march away, decamp: discessit a Brundisio, Cs.: ex hibernis, Cs.: Tarracone, Cs.: ab signis, to leave the standard, Cs.: exercitus ab signis discessit, disbanded, L.: ab armis, to lay down their arms, Cs.: in itinere ab eo, desert, Cs. — From a battle, to get away, come away, come off, be left, remain: se superiores discessisse existimare, Cs.: victor discessit ab hoste, H.: victus, S.: graviter volneratus, S.: ut inanes discederent: aequā manu, S.: aequo Marte, L.: sine detrimento, Cs. —From a trial or struggle, to come off, get off, be left, remain: ut spoliis ex hoc iudicio ornati discedant: se superiorem discessurum: liberatus, N.: si istius haec iniuria inpunita discesserit: pulchre, T.: turpissime: a iudicio capitis maximā gloriā, N.: Discedo Alcaeus puncto illius, he votes me an Alcaeus, H.—Fig., to depart, deviate, swerve from, leave, forsake, give up, abandon: nihil a statu naturae: a fide: a suā sententiā, Cs.: ab amicis in magnā re peccantibus.—To pass away, vanish, cease: audivi quartanam a te discessisse: ex animo illius memoria: hostibus spes potiundi oppidi discessit, Cs.: ubi hae sollicitudines discessere, L.—In the phrase, in sententiam discedere, to adopt a view, pass over to a party, vote for a measure: senatus in Catonis sententiam discessit, S.: senatus in alia omnia discessit: in hanc sententiam ut discederetur, L.: illud SC, quo numquam ante discessum est, Cs.—To leave in thought, depart: cum a vobis discesserim, i. e. except you: ut cum ab illo discesserint, me habeant proximum.

    Latin-English dictionary > dis-cēdō

  • 19 dūcō

        dūcō ūxī (dūxtī, Ct., Pr.), uctus, ere    [DVC-], to lead, conduct, guide, direct, draw, bring, fetch, escort: secum mulierculas: vix quā singuli carri ducerentur, Cs.: Curru Victorem, H.: ducente deo, under the conduct of, V.: mucronem, from the scabbard, V.: ferrum vaginā, O.: bracchia (of the bow), bend, V.: sors ducitur: ductus Neptuno sorte sacerdos, for Neptune, V.: pondus aratri, draw, O.: remos, row, O.: lanas, spin, O.: ubera, milk, O.: frena manu, govern, O.: ilia, i. e. be broken-winded, H.: os, make wry faces: te magna inter praemia, to great glory, V.: sibi quisque ducere, trahere, appropriate, S. — Of a road or path, to lead, conduct: quā te ducit via, V.: iter ad urbem, O.: via quae sublicio ponte ducit ad laniculum, L. — With se, to betake oneself, go: se duxit foras, T.—Of offenders, to take, arrest, lead away, drag, carry off: in ius debitorem, L.: duci in carcerem: ad mortem: Fuficium duci iussit, to be imprisoned: ductum se ab creditore in ergastulum, Cs.—Of a wife, to lead home, take, marry: inopem (uxorem) domum. T.: uxorem filiam Scipionis: filiam Orgetorigis in matrimonium, Cs.: ex quā domo in matrimonium, L.: tibi ducitur uxor, V.: qui ducat abest, the bridegroom, O.: Conlegam Lepidum, wedded, H.—Of a commander, to lead, guide, cause to move, march: locis apertis exercitum, Cs.: cohortīs ad eam partem, etc., Cs.: sex legiones expeditas, led forward, Cs.: navem contra praedones: per triumphum alquem ante currum (of a prisoner): quam in partem aut quo consilio ducerentur, march, Cs.: ducit quam proxime ad hostem potest, moves, L. — To lead, command, be commander of: quā in legatione duxit exercitum: primum pilum ad Caesarem, in Caesar's army, Cs.: exercitūs partem ipse ducebat, S.: agmina, V.— To lead, be leader of, be the head of, be first in: familiam: ordines: toros, O.— To take in, inhale, drink, quaff, imbibe: spiritum: tura naribus, H.: pocula, H.: somnos, V.: ab ipso animum ferro, H. — To produce, form, construct, make, fashion, shape, mould, cast, dispose: parietem per vestibulum sororis, to erect: muros, H.: vallum ex castris ad aquam, Cs.: voltūs de marmore, V.: aera, H.: (litteram) in pulvere, draw, O.: mores, Iu.: alapam sibi gravem, Ph.: epos, spin out, H.: carmen, O.: Pocula ducentia somnos, H.— Of processions, etc., to conduct, marshal, lead, accompany: funus: triumphos, V.: choros, H.: ludos et inania honoris, Ta. — To receive, admit, take, get, assume: ubi primum ducta cicatrix (i. e. obducta), L.: rimam, O.: colorem, V.: pallorem, to grow pale, O.: Cānentem senectam, V.: nomina, H. — Fig., to lead, guide, draw, conduct: quo te sapientia duceret, H.: Ad strepitum citharae cessatum ducere curam (i. e. ut cessat), H.: Triste per augurium pectora, i. e. fill with forebodings, V.: totum poëma, carries off, i. e. makes acceptable, H.: series rerum ducta ab origine gentis, followed, V.— To draw, deduce, derive: ab aliquā re totius vitae exordium: ab dis inmortalibus principia: genus Olympo, V.: utrumque (amor et amicitia) ductum est ab amando.— To lead, move, incite, induce, allure, charm: me ad credendum: ducit te species, H.: Quo ducit gula, H.: lumina in errorem, O.: si quis earum (statuarum) honore ducitur. — To mislead, cheat, deceive: me istis dictis, T.: lino et hamis piscīs, O.—In time, to draw out, extend, protract, prolong, spend: bellum, Cs.: in ducendo bello tempus terere, L.: longas in fletum voces, V.: rem prope in noctem, Cs.: ut ita tempus duceretur, ut, etc.: vitam, live long, V.: ubi se diutius duci intellexit, put off, Cs.: aetatem in litteris, spend. — To calculate, compute, reckon: quoniam XC medimnūm duximus. — To reckon, consider, hold, account, esteem, regard: eum hominem, T.: filium adsistere turpe ducunt, Cs.: pericula parvi esse ducenda: ea pro falsis ducit, S.: si quis despicatui ducitur: deorum numero eos ducunt Cs.: modestiam in conscientiam, construe as, S.: nil rectum nisi quod placuit sibi, H.: Sic equidem ducebam animo futurum, V.: omnia tua in te posita esse: quae mox usu fore ducebat, expected, S.— To regard, care for, have respect to (only with rationem): suam quoque rationem ducere, one's own advantage: non ullius rationem sui commodi.
    * * *
    I
    ducere, additional forms V
    lead, command; think, consider, regard; prolong
    II
    ducere, duxi, ductus V
    lead, command; think, consider, regard; prolong

    Latin-English dictionary > dūcō

  • 20 ēgredior

        ēgredior gressus, ī, dep.    [ex + gradior].    I. Intrans, to go out, come forth, march out, go away: ad proelium, Cs.: per medias hostium stationes, L.: extra finīs: ex suis finibus, Cs.: e portu, set sail: a nobis foras, T.: portis, Cs.: Romā: Est urbe egressis tumulus, just outside, V.: unde erant egressi, Cs.: cum senatum egressum vidi, adjourned. — To disembark, land: ex navi, Cs.: ratibus, O.: ad egrediendum locus, Cs.: in terram.— To go up, climb, mount, ascend: scalis, S.: ad summum montis, S.: in tumulum, L.: altius, O. — Fig., to digress, deviate: a proposito. —    II. Trans, to go beyond, pass out of, leave: munitiones, Cs.: flumen, S.: urbem, L.—Fig.: modum, to transgress, Ta.: praeturam, to reach a higher honor than, Ta.
    * * *
    egredi, egressus sum V DEP
    go/march/come out; set sail; land, disembark; surpass, go beyond

    Latin-English dictionary > ēgredior

См. также в других словарях:

  • March Joint Air Reserve Base — Part of Air Force Reserve Command (AFRC) Located near: Riverside, Cal …   Wikipedia

  • March Engineering — March Full name March Engineering Base  United Kingdom …   Wikipedia

  • March-Ford — March Engineering war ein britischer Hersteller von Rennwagen für verschiedene Klassen wie Formel 1, Formel 2, Formel 3, CanAm Sportwagen und Champ Car. Andrea de Adamich 1971 im March 711 mit Alfa Romeo Motor …   Deutsch Wikipedia

  • March Engineering — war ein britischer Hersteller von Rennwagen für verschiedene Klassen wie Formel 1, Formel 2, Formel 3, CanAm Sportwagen und Champ Car. Hans Joachim Stuck im March F1 auf dem Nürburgring, Training 1976 …   Deutsch Wikipedia

  • March Racing Team — March Engineering war ein britischer Hersteller von Rennwagen für verschiedene Klassen wie Formel 1, Formel 2, Formel 3, CanAm Sportwagen und Champ Car. Andrea de Adamich 1971 im March 711 mit Alfa Romeo Motor …   Deutsch Wikipedia

  • March 2003 — March 2003: January – February – March – April – May – June – July – August – September – October – November – December – → Contents 1 Events 1.1 March 1, 2003 …   Wikipedia

  • March 2004 — March 2004: January – February – March – April – May – June – July – August – September – October – November – December Events …   Wikipedia

  • March 2008 — was the third month of the leap year. It had begun on a Saturday and ended after 31 days on a Monday. Contents 1 International holidays 2 Portal:Current events 3 See also 4 References …   Wikipedia

  • March 2010 Lahore bombings — Location Lahore, Pakistan Date 12 March 2010 0810 8 March – 1300 12 Marc …   Wikipedia

  • March on Washington for Jobs and Freedom — The March on Washington for Jobs and Freedom (or The Great March on Washington, as styled in a sound recording released after the event)[1][2] was the largest …   Wikipedia

  • March 2005 — ← – January 2005 – February 2005 – March – April 2005 – May 2005 – June 2005 – July 2005 – August 2005 – September 2005 – October 2005 – November 2005 – December 2005 – → < Marc …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»